Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Het Rijksmuseum van Oudheden – de naam zegt het al – staat bekend om zijn scala aan kunstvoorwerpen uit de Oudheid. Vooral schatten uit Egypte, Griekenland en Italië zijn sterk aanwezig. Dit jaar komt het museum met iets nieuws, namelijk een tentoonstelling over Sisi en Wilhelm II en hun tijd op Corfu. Prof. dr. Ruurd Halbertsma, conservator Griekenland en Rome bij het Rijksmuseum van Oudheden, vertelt over de tentoonstelling en de opvallende keuze van het onderwerp.

Passie voor de Oudheid

“Mijn eigen kleine museumpje”, zegt Halbertsma, wanneer we zijn kantoor binnenlopen. Aan de muur hangen een aantal historische kunstvoorwerpen en op de tafel liggen talloze historische boeken. Vooraan liggen een aantal boeken over Sisi met de wereldberoemde afbeelding van Sisi in haar lange witte ‘prinsessen’ jurk op de kaft. Ook liggen er kleurrijke posters en folders van de tentoonstelling ‘Sisi en Wilhelm II, keizers op Corfu’, die vanaf 13 april te zien is in het Rijksmuseum van Oudheden. Op het eerste gezicht lijkt het onderwerp een bijzondere keuze. Waarom immers een tentoonstelling over een keizerin en een keizer uit de 19e en 20ste eeuw in het Rijksmuseum van Oudheden? “Zo vreemd is het niet,” zegt Halbertsma lachend, “Sisi en Wilhelm hebben namelijk veel gemeen met ons museum. Ze waren beiden gefascineerd door de kunst en cultuur uit de Oudheid en juist door die passie is het een geschikte tentoonstelling voor ons museum.”

Sisi en Wilhelm zijn wereldberoemde figuren. Sisi, officieel Elisabeth van Beieren, is vooral erg bekend geworden door de ‘Sissi’ films, die op haar leven zijn gebaseerd, en die vrijwel elke kerst opnieuw op TV uitgezonden worden. Wilhelm II is bekend vanwege zijn militaristische voorkomen en zijn bijdrage aan en zijn rol in de Eerste Wereldoorlog. “Wat men over het algemeen niet weet, is dat zowel Sisi als Wilhelm dus een enorme belangstelling hadden voor de Oudheid, hoewel op verschillende vlakken.” “Sisi was voortdurend op zoek naar een betere wereld, een vlucht uit de werkelijkheid, en die vond ze in de cultuur en de kunst van de Oudheid,” vertelt Halbertsma gepassioneerd, terwijl hij door boeken bladert en foto’s van Sisi laat zien, “ze was geobsedeerd door schoonheid en de klassieke Oudheid was hierin voor haar een voorbeeld.” “Wilhelm daarentegen, was vooral op zoek naar avontuur en was enorm geïnteresseerd in het doen van opgravingen en het wetenschappelijk benaderen daarvan.”

Verblijf op Corfu
Maar wat is nu eigenlijk het verband tussen Sisi en Wilhelm II? Kunnen we ze alleen verbinden door hun gezamenlijke passie voor de Oudheid? “Nee, de twee hebben meer met elkaar gemeen”, zegt Halbertsma. En daar gaat de tentoonstelling dan ook over, namelijk de ‘Keizers op Corfu’. Sisi liet op Corfu een paleis bouwen, het Achilleion, vernoemd naar Achilles, met allerlei klassieke elementen erin, zoals zuilen en beelden van goden uit de Oudheid. Sisi was echter een onrustig persoon en na haar vlucht naar Corfu toe, vluchtte ze ook snel weer weg. “Dit vluchtgedrag van Sisi wordt in de tentoonstelling ook benadrukt,” vertelt Halbertsma, “het is goed terug te zien in de bizarre gedichten die Sisi schreef, en die we ook tentoon zullen stellen.” Jaren nadat Sisi van Corfu vertrok, kocht Wilhelm het paleis en deed er opgravingen. Hij ontdekte er bijvoorbeeld resten van een tempel van Artemis. Wilhelm vond op Corfu zijn passie voor de Oudheid. “Het verblijf op Corfu van de keizers is dus de verbindende factor”, vertelt Halbertsma. “Het is een soort tweeluik, aan de ene kant hebben we een ongelukkige vrouw die wilde vluchten uit haar leven, en aan de andere kant hebben we een soort ‘hyperactieve’ keizer.”

Achilles
Achilles, de man waar het paleis op Corfu naar vernoemd is, is voor beide keizers van belang. Sisi herkende zichzelf in de Griekse held, omdat deze zijn eigen weg koos en niet zomaar deed wat men van hem verlangde. “Ze liet voor het Achilleion een beeld van een stervende Achilles plaatsen, met als gedachte dat ook de grootste helden sterven.” Wilhelm zag in Achilles een triomferende krijger en liet het beeld van Sisi’s Achilles vervangen door een ander beeld, waarop de krijger krachtig stond afgebeeld.

Bron: Wikipedia

Keizerlijke kunstschatten
Nu duidelijk is waarom er voor Sisi en Wilhelm gekozen is en wat zij met elkaar te maken hebben, rest ons nog de vraag wat er zoal getoond zal worden op de tentoonstelling. “We hebben verschillende dingen, maar vooral ook dingen van henzelf”, zegt Halbertsma. “We hebben meubels uit het Achilleion op Corfu, maar bijvoorbeeld ook dichtbundels van Sisi en archeologische vondsten van Wilhelm.” Op de vraag wat de conservator zelf het meest bijzonder vindt uit de collectie, beantwoordt Halbertsma: “Dat is toch wel een prehistorisch potje, wat door Wilhelm gevonden is in Huis Doorn, een keizerlijke residentie nabij Utrecht, tegenwoordig een museum. Hij heeft het laten onderzoeken door Nederlandse deskundigen en ik vind het speciaal om te zien dat hij niet alleen waarde hechtte aan de grote vondsten die hij deed, zoals in Corfu, maar juist ook aan zoiets kleins als een potje.”

Ontdekkingsreizen
Wat vond Halbertsma zelf het leukst aan het voorbereiden van de aankomende tentoonstelling? “Dat zal het museumwerk zijn, wat er aan te pas komt,” zegt Halbertsma, “door met mensen te praten die kennis hebben van het onderwerp, ontdek je nieuwe aspecten en leer je dus ook nieuwe dingen.” Halbertsma beschrijft het museumwerk als een soort ontdekkingsreizen, waarbij je veel leuke mensen ontmoet. “Voor deze tentoonstelling heb ik zelfs een nazaat van Sisi mogen ontmoeten, en dat is natuurlijk erg leuk”, vertelt hij trots.

Beeld bijschaven
Halbertsma verwacht en hoopt dat de tentoonstelling een succes zal worden. “Mensen willen meer weten over deze personen; ze willen weten wat Sisi en Wilhelm te maken hebben met de Oudheid.” En juist doordat mensen er meer over willen weten, zal het huidige beeld wat ze hebben waarschijnlijk bijgesteld worden. Een voorbeeld kunnen we zien in het beeld wat films en romans van Sisi afgeven. Hierin wordt ze voorgesteld als zijnde een vrije ziel, vrolijk en mooi, terwijl het leven van Sisi eigenlijk heel tragisch was. De tentoonstelling zal het tragische element van haar leven niet verdoezelen en Halbertsma verwacht dat mensen na een bezoek aan de tentoonstelling met een ander beeld over Sisi naar huis zullen gaan. “Dit geldt overigens ook voor Wilhelm,” voegt Halbertsma toe, “men zal hem na afloop beter kunnen plaatsen in zijn familie en zijn tijd en hem niet alleen maar associëren met oorlog en strijdlust.”

De tentoonstelling zal te zien zijn van 13 april tot en met 11 september 2011. Ook zijn er extraatjes verbonden aan de tentoonstelling. Zo zal Ruurd Halbertsma zelf een aantal lezingen geven, krijgt de museumshop een speciaal ‘Sisi en Wilhelm’-assortiment en zal er een Ladies Night in Weense sferen plaatsvinden. De tentoonstelling belooft erg interessant en leerzaam te worden en misschien biedt ze zelfs de mogelijkheid om, net als Sisi graag deed, even weg te vluchten uit de dagelijkse sleur van ons leven.

Bron: Sara Wetsteijn; www.leidenlokaal.nl