Van Prehistorie tot Middeleeuwen

In de Griekse hoofdstad Athene is een prestigieuze expo geopend over de Griekse liefdesgod Eros. Menig bezoeker zal de tentoonstelling met rode oortjes verlaten, want de oude Grieken schaamden zich nergens voor.
Wie ook maar een beetje vertrouwd is met de Griekse mythologie weet dat de Hellenen weinig taboes kenden op het gebied van liefde en seks. Goden en godinnen versierden er lustig op los, over homoseksualiteit werd niet moeilijk gedaan en menig brave huisvader hield er een schandknaapje op na.

In het Museum voor Cycladische Kunst in Athene ging een prestigieuze expo van start die de vrije seksuele moraal van de oude Grieken belicht aan de hand van kunstvoorwerpen. De tentoonstelling telt 272 werken uit meer dan vijftig internationale musea, en gaat van de zesde eeuw voor Christus tot de vroegchristelijke periode. Het verbindende element is de Griekse liefdesgod Eros, die later bij de Romeinen Cupido werd genoemd.

Onder de getoonde voorwerpen zitten onder meer een 2.500 jaar oude liefdesbrief, een serie fallisch gevormde lampen en een nagebouwd Romeins bordeel. "Het is heel eenvoudig om over de liefde te schrijven in een gedicht of in proza", sprak museumdirecteur Nikos Stampolidis bij de opening. "Maar het is erg moeilijk om het idee van de liefde uit te drukken door middel van kunst. Daarom zijn er maar weinig archeologische exposities over de liefde geweest."
Stampolidis verklaarde ook dat de antieke liefde voor hem meer is dan een abstracte natuurkracht of een god die wordt afgebeeld op schilderijen of beelden. "We wilden er ook naar kijken als een menselijke waarde en een dagelijkse praktijk."

Bezoekers krijgen zowel vertrouwd als onbekend werk te zien. Tot de eerste categorie behoren bijvoorbeeld de twee topstukken van de expo: een prachtige, marmeren Eros uit het Parijse Louvre en een beeld van Psyche en Cupido uit het Romeinse Capitoline Museum. Aan de hand van onder meer deze werken tracht de expo ook de veranderende perceptie van Eros te laten zien. Van de achtste eeuw voor Christus, toen hij een machtige god was, tot de Romeinse tijd, toen hij eerder een metgezel van Venus werd.

Onbekender, maar niet minder interessant zijn de voorwerpen die getuigen van de dagelijkse liefdesbesognes van de oude Grieken en Romeinen. Zo toont de expo vaasschilderingen van huwelijksrituelen en een liefdesbrief van ene Arkesimos, waarin hij zijn vriendin Eumelis aanspoort om "zo spoedig mogelijk" naar hem toe te komen. Dat het in de liefde ook vroeger niet altijd feest was, blijkt uit een in lood gekerfde vloek van een vrouw die een zekere Hermias verwenst omdat hij ongevoelig bleek voor haar avances.

Boven in het museum is een aparte zaal ingericht voor het meest seksueel expliciete materiaal. Kinderen onder de zestien jaar krijgen er het advies om een begeleider mee te nemen. In deze ruimte is onder meer een kamer nagebouwd van een Romeins bordeel dat werd teruggevonden in Pompeii. Ook staat er een stenen altaar in de vorm van een gigantische fallus, en zijn er vaasschilderingen te zien met alle mogelijke seksuele standjes en activiteiten.
"De Grieken waren absoluut niet preuts", aldus Stampolidis. "Hun samenleving werd gekenmerkt door een grote tolerantie en het ontbreken van schuldgevoelens." Vandaag is dat wel anders, voegde de museumdirecteur eraan toe. "We kunnen nu alles vinden in tijdschriften en op het internet, maar ondanks die vrijheid is er sprake van enorme hypocrisie, een onverklaarbaar puritanisme."

Mede om die reden heet Stampolidis schoolklassen van harte welkom op zijn expositie: "Ik zie niet in waarom kinderen alleen uit tijdschriften en van vrienden over de liefde mogen leren, en niet middels kunst."

Han Ceelen; De Morgen (www.demorgen.be)

De tentoonstelling loopt tot 5 april 2010.

website: http://eros.fabulous.gr/