Van Prehistorie tot Middeleeuwen

De geschiedenis kan ons leren dat een slechte behandeling van vluchtelingen rampzalig kan uitpakken.

De zware nederlaag van het Romeinse leger bij Adrianopolis is daar een voorbeeld van, stelt de Australische historicus Richard Miles in The Guardian. 

Het Romeinse Rijk bood altijd hulp aan vluchtelingen met een hoge status. Omvergeworpen stamhoofden en koningen die met hun aanhang hun toevlucht zochten binnen de Romeinse grenzen, maakten onderdeel uit van de diplomatieke strategie. De Romeinen verwachtten in ruil voor hun gastvrijheid een pro-Romeins beleid als de verdreven leiders eenmaal terugkeerden naar hun grondgebied en de macht hadden heroverd.

Naast deze kleinschalige opvang van groepen kregen de Romeinse heersers eenmaal te maken met een grote vluchtelingencrisis. "En dat heeft een deprimerende nagalm met de wijze waarop in het moderne tijdperk wordt omgegaan met soortgelijke humanitaire crises." In 376 na Christus vielen de Hunnen het grondgebied van de Goten binnen. Zo'n 100.000 inwoners sloegen op de vlucht en probeerden de Donau over te steken waar zij onder toezicht van de Romeinen veilig zouden zijn. 

Volgens historicus Miles had dat een win win situatie voor de Romeinen kunnen betekenen. Het leger had grote behoefte aan meer mankracht. De Goten konden daarin voorzien, maar in plaats van de vluchtelingen op te nemen, probeerde de Romeinse keizer Flavius Valens zo veel mogelijk mensen buiten te houden, een poging die mislukte. Het kleine beetje voordeel van de twijfel dat de Romeinen nog hadden, verdampte snel toen de Goten maanden achter elkaar wegkwijnden in smerige vluchtelingenkampen en honger en ziekte schering en inslag waren, stelt Miles.

Steeds wanhopiger gingen de Goten op zoek naar voedsel en plunderden het omliggende platteland. Valens trok ten strijde en trof de Goten bij Adrianopolis, in de buurt van het huidige Istanbul, waar een veldslag volgde die door veel historici wordt gezien als het begin van het einde van het Romeinse tijdperk. De Romeinse troepen werden afgeslacht en keizer Valens gedood. Zijn opvolger Theodosius stond bij de onderhandelingen zwak en moest de Goten een grote mate van soevereiniteit binnen het Romeinse Rijk toestaan. 

"Als er een les is die we kunnen leren van Adrianopolis, is het dat - hoewel het nooit kan worden gegarandeerd dat een genereuze behandeling van diegenen die zich onder onze bescherming plaatsen ooit zal worden beantwoord -onvriendelijk gedrag een absolute garantie is het oogsten van bitterheid, wrok en een uiteindelijke ramp. Het is een les die we goed in onze oren moeten knopen."  

Bron: Trouw; 26/06/2011.