Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Er gaat geen dag voorbij of er komt in Rome wel een of andere vondst aan de oppervlakte. Maar slechts zelden is die zo spectaculair als de recente ontdekking aan de Via Anagnina in het zuidoosten van het historische centrum, niet zo ver van Cinecittà en de luchthaven Ciampino. Hier wordt momenteel een grote Romeinse villa blootgelegd, die duidelijk nog niet alle geheimen heeft prijsgegeven.

In het bassin van een fontein die zich in het atrium van de villa bevond, werden vijf schitterende marmeren bustes, hoofden en een groter beeld ontdekt uit het begin van de 3de eeuw na Chr. Het gaat om de afbeeldingen van de keizerlijke Severi-familie, drie mannen, een vrouw en een meisje en een standbeeld van een god, vermoedelijk Zeus. De sculpturen werden overgebracht naar het Museo Nationale Romano aan de voormalige thermen van Diocletianus en zullen daar na reiniging en conservatie ook te bekijken zijn door het publiek.

De Romeinse villa die wordt opgegraven was dermate groot en luxueus dat hij vrijwel zeker heeft toebehoord aan een belangrijke keizerlijke functionaris. Niet alleen de recente vondsten maken die theorie aannemelijk, maar eerder werden vrij dicht bij deze villa de resten van een mausoleum in keizerlijke stijl ontdekt. Archeologen vermoeden dat dit het graf is van de huiseigenaar. In die periode van de Romeinse oudheid werd de eigenaar meestal in de buurt van zijn huis begraven. Of men deze persoon ooit nog zal kunnen identificeren valt af te wachten.

De man moet in ieder geval op zeer goede voet hebben gestaan met de keizerlijke familie. Ook de kapsels en kleding van de vrouwen wijzen in de richting van de keizerlijke familie Severi. Archeoloog Robert Egidi, die vorig jaar ondermeer ook betrokken was bij het in kaart brengen van het tijdens de voorbereidende metrowerken ontdekte Athenaeum van Hadrianus aan Piazza Venezia, is in de wolken. Het was al van oktober vorig jaar geleden, toen een borstbeeld van Dionysos werd opgegraven, dat er nog dergelijke mooie beelden in de Romeinse ondergrond werden gevonden.

De Romeinse villa heeft al meerdere kleinere vondsten opgeleverd, maar die waren nooit zo spectaculair als de jongste ontdekking. Het staat echter vast dat de beelden niet zomaar in het bassin werden gegooid of daarin terecht kwamen nadat de fontein werd afgebroken. Ieder beeld was gevat in zachte vulkanische steen om beschadiging te voorkomen en de kunstwerken werden nadien zorgvuldig bij elkaar gelegd.

In de villa ontbreekt ook het duurste marmer en enkele zuilen zijn eveneens verdwenen. Dat kan meerdere oorzaken hebben maar wellicht heeft de eigenaar op een bepaald ogenblik in zijn leven een aantal van zijn schatten en kunstwerken begraven om inbeslagname door schuldeisers te voorkomen of vreesde hij plunderingen. Dat zullen we nooit weten.

De kwaliteit en de technische en stilistische afwerking van de beelden maken dat de vondst in Rome als één van de belangrijkste van de jongste jaren wordt bestempeld. Mooie voetnoot daarbij: de opgraving gebeurt op openbaar domein maar wordt gefinancierd door een groep ondernemers die erop hadden aandrongen dat er op deze plek eerst een archeogisch onderzoek gebeurde vooraleer het gebied wordt omgevormd tot openbaar stadspark.

Ze legden 100.000 euro bij elkaar om de archeologen te kunnen betalen, want de overheid had voor dit project geen geld op overschot. Zonder deze particuliere bijdrage hadden de Severi-beelden vermoedelijk nooit meer het daglicht gezien.

De ontdekking zelf gebeurde in een periode van enkele uren tijd en moet ronduit spannend geweest zijn. Zoiets meemaken is ongetwijfeld de droom van elke archeoloog. Tijdens het weghalen van aarde stootte men op iets wat een witte bol leek. Het was het kapsel van het vrouwelijk beeld. De opwinding was erg groot maar even later werd de sculptuur van het kind gevonden. Kort nadien volgde het ene keizerlijke hoofd na het andere om te eindigen met het grotere beeld van Zeus.

De ontdekkers, Magda Fossati en Davide Pellandra stonden nog steeds te trillen van opwinding toen de pers hun verhaal kwam optekenen. "Dit maak je waarschijnlijk maar één keer in je leven mee. We waren al dolblij met de ontdekking van het prachtige vrouwenhoofd. Maar toen bleven ze maar komen, het leek alsof we een hele familie aan het opgraven waren" vertelt het duo dat de archeologische schatkamer blootlegde.

De Severische dynastie regeerde over het Romeinse rijk van 193 tot 235. Het Severische Huis werd gesticht door keizer Septimius Severus, de overwinnaar van de Romeinse burgeroorlog (193-197). Hij was de laatste keizer die nieuwe gebieden aan het Romeinse imperium toevoegde. Septimius Severus werd geboren in de Noord-Afrikaanse stad Leptis Magna (Lepcis Magna), het huidige Libië.

Zijn huwelijk met de rijke Syrische prinses Julia Domna zorgde in 188 en 189 voor een zoon, de toekomstige keizer Caracalla en medekeizer Geta. Tot dezelfde dynastie behoort ook de liederlijke Elagabalus. De Severische dynastie eindigt met de moord op Severus Alexander en zijn moeder Julia Mamaea in februari of maart 235.