Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Griekse en Amerikaanse archeologen stuitten in september in twee weken tijd op talloze scheepswrakken in de Griekse wateren. Bijzondere vondsten, maar slechts het topje van de ijsberg, vermoeden ze.

Tips van plaatselijke vissers en duikers leidden de archeologen naar 22 scheepswrakken in een gebied van slechts 44 vierkante kilometer rondom het Griekse eiland Fourni in de Egeïsche Zee. Opmerkelijke vondsten – niet alleen vanwege het grote aantal wrakken, maar ook vanwege de verschillende tijdvakken waaruit ze stammen.

De oudste scheepswrakken dateren uit de archaïsche periode (700-480 v.Chr.), terwijl de meest recente uit de Late Middeleeuwen stammen. Daarnaast zijn er schepen uit de klassieke tijd (480-323 v.Chr.) en de hellenistische periode (323-31 v.Chr.) gevonden. 12 van de 22 schepen zonken echter tijdens de Late Oudheid (300-600 n.Chr.) “Het is een zeer rijk gebied”, stelt archeoloog George Koutsouflakis. 

Het vinden van 22 scheepswrakken in twee weken tijd is erg bijzonder, maar meer ontdekkingen zullen waarschijnlijk niet lang op zich laten wachten. Naar eigen zeggen heeft het team slechts 5 procent van de wateren rondom Fourni onderzocht, en hebben lokale vissers ze nog veel meer tips gegeven. 

Deze kleine amfoor stamt waarschijnlijk uit het Zwarte Zeegebied en diende om waardevolle vloeistoffen, zoals wijn, te vervoeren.

Handelsroutes 

De gevonden schepen zijn stuk voor stuk koopvaardijschepen, die voeren naar Anatolië (Turkije), Samos en het Zwarte Zeegebied, maar ook naar Rhodos, Cyprus en zelfs Egypte. Gezonken houten scheepswrakken vergaan na verloop van tijd, maar dat geldt niet voor de vele antieke amforen (kruiken) aan boord. Door naar de grootte en vorm van de potten te kijken, kunnen archeologen achterhalen uit welke tijd de amforen stammen.  De meeste schepen hadden er honderden aan boord, vooral om producten als olijfolie, wijn en vissaus in te vervoeren. Daarnaast waren er kleine amforen, die gevuld zouden zijn met jam, vruchten, honing, hazelnoten, amandelen en luxewaren als parfums.

Noodlot

Waarom ligt de zeebodem bij Fourni bezaaid met scheepswrakken? Volgens onderzoekers hebben plotseling opzettende stormen een voorname rol gespeeld. “Als je kijkt naar de ruimtelijke patronen van een plaats kun je vaak reconstrueren wat er is gebeurd”, stelt codirecteur van het project Peter Campbell. “Het lijkt erop dat veel schepen in dit gebied voor anker gingen om te schuilen voor een noordwestenwind, maar dit maakte ze anderzijds kwetsbaar voor een zuidelijke wind die ze tegen de rotsen dreef.” Volgens Campbell waren de overlevingskansen van de bemanning gering. “Van de 22 wrakken waren er waarschijnlijk vier schepen waarvan de bemanning naar de wal had kunnen zwemmen. Hier stuitten ze echter op veel steile kliffen. Eigenlijk was het bijna onmogelijk om dit te overleven.”

Eerder dit jaar werd in een Arctische zeestraat een scheepswrak van de fameuze Franklin-expeditie onderzocht. 

Deze gebroken amforen uit de Late Oudheid hebben de schipbreuk niet overleefd. Beeld: V. Mentogianis.

Bron: nationalgeographic.nl