Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Geplaatst op zaterdag 16 oktober 2004 @ 14:28 , 2768 keer bekeken

De naam van Heinrich Schliemann blijft voor eeuwig met Troje verbonden.

Heinrich Schliemann (1822-1890) was een genie. Hij maakte geen enkele school af, maar sprak en schreef twintig talen. De arme domineeszoon werd een gewiekste zakenman. Hij maakte fortuin in Rusland, verdiende nog meer geld bij de goldrush in Californië en was op 34-jarige leeftijd puissant rijk. En dus besloot hij te gaan reizen en studeren. Schliemann leerde zichzelf Latijn en Grieks, studeerde af en toe aan de Sorbonne in Parijs en werd in 1869 doctor in de Wijsbegeerte en de Letteren aan de universiteit van Rostock.

Ondertussen scheidde hij van zijn eerste vrouw en trouwde op 47-jarige leeftijd met de 30 jaar jongere Griekse Sophia Engastromenos. Zij was getuige van zijn grootste triomf: de ontdekking van Troje. Dat maakte de hem in één klap bekend.

Schliemann hielp die beroemdheid een handje door zijn biografie bij te schaven. Hij beschreef hoe hij als achtjarige ademloos de Ilias had gelezen en toen besloot het echte Troje te vinden. Een prachtig verhaal, maar wellicht niet waar.

De rijke Duitser werd geboeid door archeologie, een nieuw vak dat in zijn tijd veel succes oogstte. De antieke wereld beïnvloedde de mode, de architectuur en de schilderkunst. Wie modern was, kon meepraten over archeo-logie, dat toen nog gelijkstond met schatgraven. Rijkelui financierden opgravingen in Italië, Griekenland, Egypte en Turkije en namen de buit mee naar huis.

Ook Schliemann wilde archeologie bedrijven en zocht een doel. Hij hoorde praten over een jongeman, Frank Calvert, die in Hissarlik woonde, wat in het Turks 'bewoonde heuvel' betekende. Calvert beweerde dat onder de heuvel de stad Troje lag, maar niemand geloofde hem. Troje werd immers beschouwd als een verzinsel van de Griekse dichter Homeros. Schliemann hechtte wel belang aan Calverts veronderstelling en leverde het geld voor de opgravingen. De twee mannen verdeelden de heuvel: de oostelijke helft was van Calvert, de westelijke van Schliemann. Drie jaar lang, van 1870 tot 1873, werd er gedolven. Omdat Homeros schreef dat Troje in brand was gestoken, groef Schliemann tot hij op een verbrande stad stootte. En daar vond hij wat hij 'de schat van koning Priamos' noemde, juwelen die nu miljoenen waard zouden zijn.

De werkelijkheid was gecompliceerder dan Schliemanns verbeelding. Hij had Troje weliswaar gevonden, maar de stad én de schat zijn duizend jaar ouder dan het Troje van Homeros. Hoewel hij tijdens zijn woeste graaftocht veel vernielde, maakte Schliemann de archeologie tot een wetenschap. Hij beschreef de verschillende historische lagen en zag in dat archeologie de geschiedenis kon helpen.

Schliemanns opgravingen lagen op hun beurt aan de basis van twee nieuwe Trojaanse oorlogen. De eerste draait rond de schat. Hoewel afgesproken was dat de Turkse regering de helft van alle vondsten zou krijgen, smokkelde Schliemann de rijkdommen het land uit. Hij kreeg een proces aan de broek, verloor, kocht de hele schat van Turkije voor 50.000 goudfranken en schonk hem aan 'het Duitse volk'. Na de Tweede Wereldoorlog bleek de schat verdwenen. Pas in 1994 gaven de Russen toe dat zij hem in hun bezit hadden. Nu blijft het echter aan advocaten om uit te zoeken wie de eigenaar is: Duitsland? Turkije? Rusland? Of Engeland, omdat Calvert een Brit was.

Er heerst ook onenigheid over het feit of Homeros een echte oorlog beschreef. De Duitse professor Frank Kolb voert de non-believers aan. Hij ging echter zo heftig tekeer tegen zijn collega en tegenstander Manfred Korfmann, die sinds 1988 de opgravingen in Hissarlik leidt, dat de rechtbank hem in februari van dit jaar wegens smaad veroordeelde.

En Schliemann? Die kon na het proces uiteraard niet meer graven in Turkije en verplaatste zijn zoektocht naar Griekenland, waar hij Mykene ontdekte, en naar Sicilië en Alexandrië. Hij overleed aan de gevolgen van een operatie en kreeg een graftempeltje in Athene. Daarop staat in het Grieks: 'Voor de held Schliemann'.

bron: www.knack.be, door M.V.