Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Geplaatst op zondag 13 april 2003 @ 19:51 , 2413 keer bekeken

Het gebied dat nu Irak heet, is tijdens de oudheid bekend onder de naam Mesopotamië, afgeleid het van Griekse mesos (= midden) en potamos (= rivier of stroom). De naam betekent dus "Land tussen twee stromen" oftewel "Tweestromenland". De twee stromen zijn de Eufraat en de Tigris. De eerste bewoners waar we meer over weten zijn de Soemeriërs. Enige duizenden jaren voor Christus leggen ze voor het eerst akkers aan langs rivieren waar de bodem vruchtbaar is. Daarna graven ze kanalen voor irrigatie van die akkers. Hierbij maken ze onderling afspraken over hoeveel water iedere boer precies krijgt. Omdat de landbouw meer opbrengt dan men nodig heeft, ruilen de landbouwers wat ze over hebben voor spullen die ze kunnen gebruiken. Zo ontstaat de handel. Om beter te kunnen onthouden hoe groot de oogst is en hoeveel er gekocht en verkocht is, maken boeren en handelaren vormpjes van klei die elk een bepaalde betekenis hebben. Ook de bestuurders die het water over de akkers verdelen, gebruiken zulke kleivormpjes. Ruim 3000 v. Chr. beginnen ze tekens met een griffel in kleitabletten te kerven, waarbij ze onderling afspraken waar elk teken voor staat. Zo ontstaat het oudste bekende schrift ter wereld. Deze kleitabletten worden opnieuw gebruikt of, als de teksten bewaard moeten blijven, gedroogd of gebakken. De beschaving van de Soemeriërs kent een grote bloei. Ze drijven handel met buurlanden en gebieden aan de Middellandse Zee. Maar dan lopen de oogsten terug, omdat de bodem steeds meer zout bevat. Ten slotte komt er aan het Soemerische rijk een einde als de Babyloniërs Mesopotamië binnentrekken en bezetten. Omstreeks 2000 v. Chr. leven er verschillende stammen in Mesopotamië. Eén van die stammen trekt onder leiding van Abraham naar het westen om zich in het land Kanaän te vestigen. Kanaän wordt later Palestina genoemd en daar ligt nu de staat Israël. Omdat de stam tijdens hun trek de Eufraat oversteekt, wordt de mensen van die stam in Kanaän de Hebreeën genoemd. Dat betekent: "zij die van de andere oever komen". De taal die ze spreken wordt Hebreeuws genoemd. De Hebreeën zijn later bekend geworden als de joden. Eén van de bekendste verhalen uit hun mondelinge overlevering (en dat later in het Oude Testament wordt opgeschreven) is dat van de Toren van Babel. In Irak ligt nog steeds een reusachtige ruïne van wat vermoedelijk de Toren van Babel is geweest. In 587 v. Chr. valt het Babylonische leger Judea, een deel van Kanaän, binnen en voert de joden die daar wonen weg naar Mesopotamië, dat inmiddels Babylonië heet. Dan begint voor de joden de Babylonische ballingschap. Daar komt in 536 v. Chr. een eind aan als de Perzische koning Cyrus Babylonië en Judea verovert en de joden toestaat om naar hun land terug te keren. Mesopotamië maakt een tijdlang deel uit van het Assyrische rijk. Daarom wonen er nog steeds Assyriërs in Irak. In de 4e eeuw v. Chr. trekt Alexander de Grote (356-323 v. Chr ) met zijn leger Mesopotamië binnen en voegt het gebied toe aan zijn enorme rijk. Na zijn dood valt het rijk van Alexander de Grote weer uiteen. In de eerste eeuw v. Chr. wordt Mesopotamië ingelijfd door het Romeinse rijk. Dan trekken er joden weg uit hun gebied. Deze uittocht neemt toe na de verwoesting van de tempel in Jeruzalem in 70 na Chr. Een groot aantal joden vestigt zich in Mesopotamië en tot 1945 wonen daar veel joden. Na de Tweede Wereldoorlog trekken de meeste joden weg uit Irak om zich in Palestina (= later Israël) te vestigen. Nadat Mohammed aan het begin van de 7e eeuw de islam heeft gesticht, verspreidt deze godsdienst zich in de loop van de 7e en de 8e eeuw over het Midden-Oosten. Ook wat nu Irak heet, wordt islamitisch. Bagdad wordt in 763 de hoofdstad van het rijk van de Arabische Abbassieden-dynastie. Er breekt een bloeiperiode aan voor de Arabische cultuur. Uit die periode dateren de beroemde verhalen van duizend-en-één-nacht. In de 11e eeuw wordt Irak ingelijfd door het Osmaanse rijk en raakt de cultuur in verval. In 1258 komt de Abassieden-dynastie definitief ten val als de Mongolen het gebied binnentrekken en verwoesten. Vooral bevloeiingskanalen en andere voorzieningen voor de landbouw worden vernield, waardoor veel boeren niet meer kunnen werken. Vervolgens wordt Irak eeuwenlang beurtelings door het Osmaanse en het Perzische rijk bezet. Het Osmaanse rijk maakt aan het einde van de 16e eeuw plaats voor het Ottomaanse rijk (= het huidige Turkije). Er breekt een periode van ruim 300 jaar aan van armoede en onderdrukking. Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) vecht het Ottomaanse rijk samen met Duitsland tegen Engeland en Frankrijk. De Arabieren in Mesopotamië komen met steun van de Engelsen tegen het Ottomaanse bestuur in opstand. In 1918 geven het Ottomaanse rijk en Duitsland zich over aan Engeland en Frankrijk. In 1920 sluiten Frankrijk, Engeland en het Ottomaanse rijk het Verdrag van Sèvres. Hiermee komt er een eind aan dit rijk. Ook komt het Midden-Oosten onder beheer van de Volkerenbond, de voorloper van de Verenigde Naties. Die deelt het in mandaatgebieden in die door Engeland en Frankrijk onderling worden verdeeld (mandaatgebied = gebied dat tijdelijk door een andere staat wordt bestuurd). Mesopotamië heet voortaan Irak en komt onder Engels bestuur. Het bestaat uit de voormalige Ottomaanse provincies Bagdad en Basra en in 1925 komt daar nog een provincie bij, Mosul. De bevolking heeft daar geen enkele inspraak in. Ten slotte wordt besloten dat de mandaatgebieden onafhankelijk worden. Het mandaatgebied Irak is geen eenheid. Mosul heeft sterke banden met de provincie rond Aleppo die in Syrië komt te liggen. Bagdad is nauw verbonden met Perzië (= het huidige Iran) en Basra met het Perzisch-Arabische Golfgebied. Verder komen Arabieren, Koerden, Ma'dan en nog enkele andere bevolkingsgroepen in één land te wonen. Bovendien wonen er in Mosul vooral soennieten en langs Eufraat en Tigris ten zuiden van Bagdad veel sjiieten. Bron (en vervolg): http://www.cmo.nl/cc/cc-1/cc-2.html