Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Geplaatst op donderdag 25 december 2008 @ 12:01 , 1132 keer bekeken

Een groot deel van de wereld viert elk jaar op 25 december het kerstfeest en in sommige landen ook op 26 december. Het is een traditie met een lange geschiedenis en de kans dat hier ooit verandering in komt is klein. Toch is het idee dat we met kerst de daadwerkelijke geboortedag van Jezus vieren onzin. Die betekenis is er pas later aan gegeven.

Uiteraard is het niet zo dat we sinds het begin van de jaartelling al kerst vieren. In de eerste periode van het Christendom bestond dit feest niet en dat was in de eerste honderden jaren nadat Christus had geleefd niet anders. Niemand die zich destijds nadrukkelijk bezig hield met Jezus of zijn geboortedag. Sterker: niemand (behalve de Romeinen) vierde in die jaren een verjaardag.

In 221 na Christus kwam Julius Africanus (een Romeins legerofficier en bekeerd tot het Christelijk geloof) met het idee om van 25 december een gedenkdag voor Jezus Christus te maken. Klein probleem was dat de Romeinen zelf op 25 december al het feest ter ere van hun god Mitras vierden. Mede hierom viel het idee van Africanus bij veel bisschoppen uit die tijd niet in goede aarde. Onder de Christenen werd het echter wel redelijk enthousiast ontvangen en zo ontstond beetje bij beetje een traditie.

Doordat er in die tijd vele verschillende kalenders werden aangehouden, werd de geboorte van Jezus lang niet overal op dezelfde dag gevierd. In Egypte werd 20 mei als datum aangehouden, elders werd, mogelijk door verkeerde interpretatie van de kalender of door rekenfouten, dagen in april en juni gekozen. Eigenlijk kan worden gesteld dat iedereen die het destijds wilde, de verjaardag van het kindje Jezus vierde op de dag die hen zelf goed uitkwam.

Romeinse feestdag

Later, rond het jaar 300, kwam meer discussie tussen de bisschoppen over de datum waarop dit feest moest worden gevierd. 25 December viel samen met een Romeinse feestdag, 6 januari was in het oosten van de wereld een al bestaande feestdag en binnen het Joodse geloof werd in december al Chanukka gevierd. Dit laatste feest werd echter steeds minder gevierd, vooral omdat de Christenen zich in die tijd steeds verder afscheidden van de Joodse oorsprong.

De datum van 25 december werd vooral populair dankzij keizer Constantijn de Grote. Hij zag in 312 na Christus een visoen van een kruis en bekeerde zich tot het Christendom. Voor de overige christenen was dit van grote betekenis, omdat het betekende dat zij niet langer als tweederangs burgers werden gezien.

Paus Liberius besloot uiteindelijk in 354 dat voortaan op 25 december de geboorte van Jezus werd gevierd. Dit was vooral omdat de kerk streefde naar eenheid en onderwerping aan het Pauselijk gezag. Bij de viering zou voortaan ook een speciale mis horen. Overigens gaf niet iedereen gehoor aan dit besluit van de Paus.

Pas aan het einde van de vijfde eeuw werd meer overeenstemming bereikt. Toen is overeengekomen dat de geboorte van Jezus op 25 december zou worden gevierd en dat op 6 januari Epifanie (Driekoningen) wordt gevierd. Dit laatste feest, twaalf dagen na Kerstmis, staat in het teken van het moment waarop God zich als menspersoon aan de wereld toont. Dit in de persoon van Jezus aan de drie koningen uit het oosten die een ster volgden tot in Bethlehem.

De datum van kerstmis is dus meer gebaseerd op een goed compromis, dan op historische of Bijbelse gronden.