Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Geplaatst op zondag 11 mei 2008 @ 00:37 , 1597 keer bekeken

Het is een theorie die veel archeologen hoofdpijn bezorgt: sommige blokken van de grote piramiden in Egypte zouden uit synthetisch materiaal - het eerste soort beton in de geschiedenis van de mensheid - 'gegoten' zijn, en dus niet uitgehouwen in de omringende steengroeven, niet met mankracht verplaatst zijn. Een dergelijke 'innovatie' zou miljoenen man-uren bespaard hebben.

Een theorie die de geschiedenis van 'engineering' drastisch zal veranderen?

Linn Hobbs, professor materiaalwetenschappen bij het Massachusetts Institute of Technology (MIT):
"Misschien lieten de oude Egyptenaren ons niet alleen geheimzinninge bouwwerken en mummies achter. Misschien waren zij - 2000 jaar voordat de Romeinen het gebruikten in hun bouwwerken - de 'uitvinders' van beton."

Men heeft lang geloofd dat de Romeinen de eersten waren om structureel beton aan te wenden in hun bouwwerken, hoewel deze technologie van de Grieken kan gekomen zijn.

Een handvol materialenwetenschappers voert experimenten uit met 'geplet' kalksteen en natuurlijke bindende chemische producten, materialen die eenvoudigweg beschikbaar waren voor de Oude Egyptenaren. Ze proberen aan te tonen dat de bovenste blokken op de piramiden - ter plaatse - gegoten zijn in een houten vorm. Deze onderzoekers bij laboratoria in Cambridge, Philadelphia en St. Quentin (Frankrijk) proberen aan te tonen dat de Egyptenaren ongeveer 2500 jaar voor Christus de ware uitvinders van gegoten substanties geweest zijn, die nu nog steeds de meest gebruikte bouwmaterialen zijn.

Bij MIT onderwijzen Hobbs en twee collega's een cursus 'Materials in Human Experience'. In de loop der jaren hebben niet-gegradueerde studenten artefacten als samoerai-zwaarden (eigenlijk katana's, wakizashi's of tanto's), Meso-Amerikaanse klokken en zelfs een ophaalbare Inca-brug uit plantenvezels gebouwd. Nu bouwt men een schaalmodel van de grote piramide in het Hobbs' laboratorium. Als substantie gebruikt men kalksteenmodder vermengd met kaolienklei, kiezelzuur en het natuurlijke woestijnzout natron (gebruikt door de Egyptenaren om te mummificeren). Het doel van de lessen is techniekinnovatie te onderwijzen, maar het project kan ook bewijzen dat de Oude Egyptenaren - in theorie - de piramideblokken met gelijkaardige materialen konden gegoten hebben.

Archeologen zeggen echter dat de grote piramiden enkel bestaan uit reusachtige kalkstenen blokken. Om het even welk synthetisch materiaal dat in de grote piramiden opduikt is waarschijnlijk het resultaat van 'moderne' reparaties die in de loop van de eeuwen werden gedaan. "De blokken werden in de omgeving uitgehakt en met sleeën getransporteerd", zegt Kathryn Bard, een Egyptologe bij de Universiteit van Boston en auteur van een nieuw boek: An Introduction to the Archaeology of Ancient Egypt.

Kathryn Bard:
"Er is geen enkel bewijsmateriaal dat de Egyptenaren beton maakten, laat staan het te gebruiken".

Het idee dat sommige piramideblokken van een soort beton gemaakt werden werd op een agressieve manier naar voren geschoven door de Franse chemie-ingenieur Joseph Davidovits in de jaren 80 van vorige eeuw.

Joseph Davidovits (Geopolymer Institute St. Quentin):
"De Oude Egyptenaren hebben zachte kalksteen verpulverd en aan deze substantie water en natuurlijke verhardende bindmiddelen toegevoegd. Een toepassing die ze trouwens gebruikten voor hun beroemde sierstandbeelden. Deze cement werd in een soort zakken naar de piramide gebracht om ter plaatse door arbeiders in vormen gegoten te worden, onmiskenbaar minder spectaculair dan wat Hollywood populariseerde in 'De Tien Geboden', namelijk duizenden naakte arbeiders die kabels en rollen rond een mammoet spannen om de stenen naar boven te brengen. Deze droombeelden zijn nu net het grote probleem. Vele wereldberoemde archeologen - en de toeristenindustrie - wil deze romantische ideeën bewaren.

In 2006 deed Michel Barsoum van de Philadelphia Drexel University steekproeven op de stenen van de grote piramide in Egypte. Hij besloot - na chemische en röntgen-analyse - dat sommige blokken aan de bovenkant van de piramide een totaal andere microstructuur hebben, die enkel door een soort van gegoten cement verwezenlijkt kon worden. Hij blijft er bij dat de meeste steenblokken van Cheops' piramide werden uitgehouwen zoals archeologen beweren, maar dat zeker 10 tot 20% waarschijnlijk werden gegoten in een soort beton.

Oude tekeningen en hiëroglyfen zijn cryptisch voor wat betreft de piramidebouw. De theorieën hoe de Egyptenaren de reusachtige monumenten voor hun farao's zouden kunnen gebouwd hebben hangen af van gissingen (resten van puinhellingen die gevonden werden), net als het bewijsmateriaal dat in nabijgelegen kalksteengroeven ruwweg zo veel kubieke meter steen 'ontbreken' als in de piramiden aanwezig is.

Zahi Hawass, hoofd van de Supreme Council of Antiquities in Egypte, maakt weinig woorden vuil aan het beton-verhaal: "Het is een weerspiegeling van domheid. De piramiden werden gemaakt van stevige blokken uitgehakte kalksteen. Iets anders verklaren is idioot en beledigend".

Hobbs en zijn studenten voelen zich niet vernederd door de controverse. Zij vinden het fascinerend om te ontdekken dat de Oude Egyptenaren grote materiaaldeskundigen (zouden kunnen) geweest zijn. Ze willen de grote verwezenlijkingen van de piramidenbouwers niet bagatalliseren, maar blijven er bij dat betonnen blokken ter plaatse gieten minder geheimzinnig is dan gigantische stenen bloken versleuren. Hobbs stelt dat de Oude Egyptenaren meer verwezenlijkten dan tot nu toe voor mogelijk gehouden.

Bron: www.grenswetenschap.nl