Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Geplaatst op zaterdag 11 juli 2009 @ 10:53 , 1050 keer bekeken

De laatste maanden verdiep ik me behoorlijk in de geschiedenis van het vroege christendom. Vooropgesteld, niet vanuit religieuze overwegingen! De rol van de kerk in de geschiedenis van het westen (...en helaas ook in de rest van de wereld) is voldoende reden om eens te onderzoeken hoe zo'n marginaal 'clubje' uiteindelijk toch in de championsleague is beland. Momenteel lees ik 'The rise of christianity' van Rodney Stark.

Hij is socioloog en somt niet zozeer de kerkhistorische feiten op, maar schetst de maatschappelijke situatie in het Romeinse rijk en de voordelen die het christendom voor bepaalde doelgroepen had. Hij trekt daarbij plausibele parallellen met religieuze groeperingen uit de recente geschiedenis, zoals de mormonen, jehova-getuigen en de Moon-sekte. Ik ga hier niet alles herhalen maar interessante onderwerpen zijn: In de eerste eeuwen bestond de christelijke gemeenschap waarschijnlijk vooral uit joodse mensen buiten Palestina. Zij leefden in de grote steden van de Hellenistische wereld en hadden andere religieuze 'behoeften' gekregen. Daarnaast waren ze letterlijk los van de hechte banden die de joodse gemeenschap in Palestina had.onderling. De vroege kerk recruteerde haar volgelingen in eerste instantie niet tussen de armen (zoals vaak gedacht) maar onder de beter gesitueerden. Zij hadden de 'luxe' om na te denken over een verbetering van hun lot en vonden die bij het christendom. De rol van vrouwen in de vroege kerk was erg belangrijk. Die maatschappelijke 'kans' trok dus extra vrouwen aan. Zij werden christen en bekeerden zo indirect hun (toekomstige) echtgenoten. In het romeinse rijk was er een vrouwentekort. Het hoorde bij de romeinse cultuur om pasgeboren meisjes te mogen doden. Daarnaast stierven veel vrouwen bij abortus-ingrepen. In de christelijke gemeenschap waren dergelijke gebruiken niet toegestaan, waardoor er meer vrouwen beschikbaar kwamen. En daaruit volgend dus ook meer geboortes. Een belangrijke succesfactor is ook de liefdadigheid en zorg geweest. In de 2de eeuw werd het romeinse rijk overvallen door een aantal pokken-epidimien.

De niet-christelijke bevolking zorgde niet voor haar zieken (verklaarbaar vanwege het grote besmettingsgevaar) waardoor er onnodig veel doden vielen. De christenen zorgden wel voor elkaar (EN voor anderen!), waardoor de sterftecijfers lager uitvielen EN hun imago een positieve boost kreeg. Door het verschil in sterftecijfers werd het aandeel christenen in het Romeinse rijk extra vergroot. Deze trends zorgden ervoor dat rond het jaar 300 zo'n 10% van de romeinse bevolking het christelijk geloof aanhing. Dit is een substantieel aandeel gezien de vele difuze geloven en goden die rondwaarden door het rijk. Daarbij kwam de organisatiegraad van de christengemeenschap. Deze feiten waren voor Constantijn aanleiding om het christendom te legaliseren. Dit was vooral een opportunistische actie, want tegelijkertijd liet hij ook nog heidense tempels bouwen. Ik ben zeer onder de indruk van de onderbouwing en logica van dit verhaal. Overigens wordt dit boek in zo'n beetje alle literatuur van de laatste jaren aangehaald en is het geen 'Dan Brown'-gedoe.