Van Prehistorie tot Middeleeuwen

Geplaatst op maandag 15 februari 2010 @ 23:59 , 1024 keer bekeken

In de Romeinse oudheid werd omstreeks deze tijd Lupercalia gevierd, het feest van Lupercus, oorspronkelijk de god van de schaapherders. De priesters droegen geitenhuiden en offerden een geit en een hond in een grot aan de voet van de Palatijnse heuvel, de zogenaamde Lupercal, waarin volgens de Romeinse overlevering Romulus en Remus nog werden gezoogd door de wolvin. De grot is later vermoedelijk ingericht als heiligdom. De restauratie ervan door Augustus wordt vermeld in de Res Gestae divi Augusti. In de Griekse vertaling daarvan uit de oudheid wordt de Lupercal aangeduid als de ‘tempel van Pan’.

In januari 2007 maakte archeologe Irene Iacopi bekend dat de Lupercal waarschijnlijk was ontdekt door archeologen die bezig waren bij het paleis van Augustus op de Palatijn. Via onderzoek met een fotosonde ontdekten zij een gewelfde ruimte van ongeveer 15 meter diep. Later dat jaar, op 20 november 2007, maakte Francesco Rutelli, de toenmalige Italiaanse minister van cultuur, tijdens een persconferentie meer details van het onderzoek bekend. Ook werden enkele foto’s, gemaakt met de fotosonde, vrijgegeven. Onder de resten van het huis van Augustus op de Palatijn, aan de kant van de heuvel die aan het Circus Maximus grenst, werd een deels natuurlijke, deels kunstmatige grot gevonden. Het gaat om een ronde gewelfde ruimte van ongeveer 9 meter hoog en met een diameter van 7,5 meter. Het gewelf is versierd met figuratieve mozaïeken met steentjes van gekleurd marmer en rijen witte schelpen. In het midden bevindt zich een witte adelaar. De archeologen zijn er vrijwel zeker van dat het om de Lupercal gaat, waarnaar eeuwen werd gezocht.

Op het Lupercalia-feest renden edelen en magistraten de hele dag naakt door de stad, voor het plezier en voor de sport. Iedereen die ze tegenkwamen kreeg dan een slag van een geitenhoedersstok. Vrouwen liepen soms opzettelijk in de weg om geslagen te worden. Dat zou immers onvruchtbaren vruchtbaar maken, onvruchtbaarheid voorkomen, en zwangere vrouwen helpen bij de bevalling. Bij dit ritueel werden de boze geesten verjaagd en de stad gezuiverd, wat de inwoners gezond zou houden. Lupercalia was echter ook een soort seksloterij. Meisjes schreven hun naam op een tabletje, dat daarna in een kom werd gelegd. Jongens konden vervolgens een lotje trekken en dit gelegenheidskoppel ging vervolgens erotische spelletjes spelen en Lupercalia vieren. Voor de rest van het jaar bleven ze dan sekspartners. Ondermeer de website Witchology.com maakt melding van dit gebruik en stelt dat deze toevallige ontmoetingen soms duurzame relaties opleverden.

Met de opkomst van het christendom was het echter uit met de pret. Zo'n zondige, geile houdingen kon de paus niet toestaan, en het Lupercalia-feest werd verboden. Omdat een eeuwenlang gebruik niet zomaar verdwijnt, werd de feestperiode vervangen door Sint-Valentijn, de dag waarop de martelaar Valentijn werd herdacht. In Rome zou in de 3de eeuw een priester hebben geleefd, Valentinus. Hij stond bekend om de goede daden die hij deed voor zieken, ouderen en armen. Valentinus genas ondermeer de blinde pleegdochter van Asterius, in die tijd senator in Rome. Asterius was hem hiervoor zo dankbaar dat hij zich bekeerde tot het christendom en al zijn invloed gebruikte om de christelijke gevangenen vrij te laten. Voor keizer Claudius II was dit voldoende reden om op 14 februari 270 priester Valentinus te laten onthoofden. Sommige bronnen zeggen dat Valentinus werd onthoofd omdat hij in het geheim jonge koppeltjes in de echt verbond, tegen de richtlijnen van de keizer in.

Rond de figuur van San Valentin doen echter meerdere verhalen de ronde. In ieder geval werd Valentinus later heilig verklaard door de kerk en 14 februari werd dus uiteindelijk een kerkelijke feestdag, ter vervanging van de Lupercalia. Het lichaam van Valentinus zou begraven zijn op de heuvel van Terni. Op die plaats werd in de vierde eeuw een kerk gebouwd. De relieken van de heilige bevinden zich in een schrijn. Andere relikwieën van Valentijn bevinden zich in nog andere Italiaanse kerken, waaronder de Maria Assunta di Savona, de San Valentino di Sadali in Sardinië en in de kerk van Vico del Gargano, waar hij wordt vereerd als beschermer van de stad en citrus boomgaarden. Ook in de Basilica di Santa Maria in Cosmedin in Rome bevinden zich resten en zelfs een schedel die wordt toegeschreven aan San Valentino. Het gaat echter om een heilige naamgenoot die niets te maken heeft met de oorspronkelijke Valentinus.

Met de komst van Valentijn verdween de oorspronkelijke link met vruchtbaarheid en seks, de link met romantiek zou pas ontstaan in de 14de eeuw. Met name in Engeland werd het feest in de daaropvolgende eeuwen goed gevierd. Het was in die tijd ongebruikelijk om openlijk je liefde aan iemand te tonen, maar op 14 februari werd hierop een uitzondering gemaakt. Iedereen kon dan zijn geliefde ongestraft verrassen met een een geschenkje of een (liefdes)brief. Engelse emigranten hebben Valentijnsdag later geïntroduceerd in Amerika. In de Verenigde Staten is de traditie opgepikt door het commerciële circuit. En nog later is het vanuit dit continent in veel Europese landen opnieuw een populair feest geworden.