Augustus, van revolutionair tot keizer

Geplaatst op dinsdag 31 mei 2016 @ 04:45 , 1465 keer bekeken

Adrian Goldsworthy - Augustus

Als je je afvraagt waarom het Romeinse Rijk onder leiding van keizers enkele eeuwen een wereldrijk was dan is Augustus, van revolutionair tot keizer van Rome van de Engelse historicus Adrian Goldsworthy een goed startpunt.

 
Het is het zeker waard om de 604 pagina’s –inclusief appendices, verklarende woordenlijst, stambomen, bibliografie, notenapparaat, register en fotokatern- door te werken. Hoe verder je namelijk vordert in het boek hoe meer je tot de overtuiging komt dat zonder Augustus het Romeins staatsbestel en Romeinse Rijk nooit die vorm hadden gekregen die we kennen uit de geschiedenis.

Alleenheerschappij
Na de slechte ervaringen met hun koningen waren de Romeinen –de senatoren voorop- afkerig van iedere vorm van alleenheerschappij. Wat ook Julius Caesar ondervond toen hij door samenzweerders werd gedood. Caesars aangenomen zoon Augustus (diens naamswijzigingen laat ik hier voor wat ze zijn) wist echter in zijn lange leven ervoor te zorgen dat hij alleenheerser werd en dat de Romeinen hier nog enthousiast over waren ook. Ja, bij zijn weg naar de top gebruikte hij aanvankelijk het nodige geweld om zijn rivalen uit te schakelen. Maar de meeste machtsmiddelen en de uitingen die zijn aanzien vergroten werden hem gegund. Zelfs toevertrouwd. De senatoren en het Romeinse volk legden vrijwillig de macht in zijn handen. Voor de vorm sloeg hij de functies en triomftochten aanvankelijk beleefd af, maar na enig aanhouden aanvaardde hij deze toch. Almaar groter werd zijn rol als allesomvattende spil in het Romeinse Rijk.

Waarom gaven die Romeinen dan toch hun Republiek op? Augustus had een einde gemaakt aan de bloedige burgeroorlogen en de vrede had een prijs die de Romeinen graag betaalden. Al tijdens zijn leven werd Augustus (63 v. Chr.-14 na Chr.) geëerd al vader des vaderlands –pater patriae– en na zijn dood werd hij zelfs tot God verklaard. Eigenmachtig had hij de keizerscultus doen ontstaan en de heersende rol binnen het Rijk aan zijn eigen dynastie toebedeeld.

Augustus is meedogenloos
Goldsworthy beschrijft helder dat de omstandigheden gunstig waren –iedereen die de burgeroorlogen had beëindigd had daarvoor dankbaarheid genoten- maar het was de wijze waarop Augustus zelf met de situatie omging die ervoor zorgde dat er een opeenstapeling van macht ontstond. De auteur geeft in zijn conclusie toe dat het ondanks de intensieve studie en de vele bladzijden die daarvan het gevolg zijn, nog lastig is om Augustus te beoordelen. Augustus is dan wel de meest afgebeelde persoon uit de Oudheid, zich echt doen kennen doet hij niet,

“… want hij was te veel verschillende dingen tegelijk om een makkelijk oordeel te vellen.”
Goldsworthy breekt wel met de gedachte die veel historici voor hem hadden, namelijk dat Augustus’ leven in twee duidelijk te onderscheiden perioden uiteenviel; één voor de Slag bij Actium in 31 voor Chr. En één erna. Alsof er sprake was van twee verschillende personen; aanvankelijk een genadeloze legeraanvoerder, later een gewetensvolle staatsman. Goldsworthy ziet niets in zo’n karakterbreuk. Hij ziet juist de constante in zijn gedrag. En hij verwoordt dat –waaruit direct ook blijkt dat hij geen slaafs bewonderaar is- als volgt: “Augustus joeg meedogenloos op de macht, maar toen hij die eenmaal had veroverd, toonde hij een groot verlangen om alles goed te laten functioneren, of het nu om de voedsel- of watervoorziening ging, het wegensysteem, de verschillende magistraturen of het bestuur van Rome, Italië en de provincies.”

Goldsworthy is naast historicus die zichtbaar boven de stof staat ook een begenadigd schrijver -hij schreef naast enkele boeken over Rome ook een romanserie over de Napoleontische oorlogen- en dat maakt deze dikke pil prima verteerbaar. In de Nederlandse vertaling is de leesbaarheid overeind gebleven.

Adrian Goldsworthy

Augustus, van revolutionair tot keizer van Rome
(Utrecht 2016)
ISBN 9789401906869, € 34,99, 604 p.
Uitgeverij Omniboek

 
Bron: Leon Mijderwijk, historien.nl,  30 mei 2016


Welkom bij Clubs!

Kijk gerust verder op deze club en doe mee.


Of maak zelf een Clubs account aan: